Thời gian gần đây, thế giới bắt đầu quan tâm tới xu hướng dùng thiết bị bay không người lái (UAV hay drone) cho mục đích dân sự và thương mại. Không chỉ khai thác khả năng vận chuyển trên không không cần người lái, những chiếc máy bay drone cỡ nhỏ đang được ứng dụng đa dạng, từ kiểm tra tình trạng cầu đường, theo dõi cây trồng trên những cánh đồng, quay phim, chụp ảnh từ trên cao, cho đến theo dõi vùng dịch bệnh…

Nói đến UAV, trước đây chỉ có ứng dụng trong quốc phòng với những chương trình trị giá hàng triệu USD. Nhưng nay tình hình đang thay đổi. Các mẫu thiết bị bay không người lái cỡ nhỏ ngày càng phổ biến, đa dạng và rẻ hơn nhờ những tiến bộ của công nghệ. Với những lợi ích đáng kể mà chúng đem lại, thị trường thương mại UAV đang phát triển nhanh chóng. ABI Research dự báo thị trường thương mại UAV cỡ nhỏ sẽ tăng từ khoảng 652 triệu USD trong năm 2014 lên tới hơn 5,1 tỷ USD vào năm 2019 – lớn gấp đôi thị trường quốc phòng.

Tuy nhiên, để doanh nghiệp ứng dụng công nghệ mới có nhiều hứa hẹn này trở thành xu hướng chủ đạo, sẽ cần có sự hội tụ của một số yếu tố: Những qui định áp dụng cho máy bay drone dùng cho mục đích thương mại; Nhà cung cấp drone phải tìm ra mô hình kinh doanh của họ; Và doanh nghiệp phải tìm cách để drone trở thành mảnh ghép mới hoàn hảo trong giải pháp tổng thể về CNTT của mình.

Nếu doanh nghiệp nhìn thấy xu hướng từ dự báo của ABI Research thì ngay từ bây giờ bộ phận CNTT cần phải chuẩn bị để đón nhận làn sóng drone tràn ngập khắp nơi và dữ liệu mà chúng thu thập được. Đó thực sự là dữ liệu lớn (big data) mà bộ phận CNTT của doanh nghiệp cần phải sẵn sàng đối phó.

Thị trường UAV loại nhỏ dùng cho thương mại đang hấp dẫn tất cả các nhà cung cấp. Các công ty chuyên bán máy bay mô hình giá thấp cho người tiêu dùng giải trí bắt đầu sản xuất những mẫu drone mạnh hơn nhắm tới người dùng thương mại. Chúng được thiết kế cho các mục đích chuyên dụng, chẳng hạn cho các nhà làm phim chuyên nghiệp. Các nhà thầu quốc phòng cũng nhảy vào thị trường. Đơn cử như nhà thầu Lockheed Martin nổi tiếng của Mỹ đã mua Procerus Technologies chuyên phát triển UAV giá thấp phục vụ công việc giám sát an toàn cho các công trình dân dụng. Tham gia vào thị trường còn có những “tay chơi” hoàn toàn mới, bao gồm Google, đã mua lại nhà sản xuất drone Titan Aerospace và sẽ thử nghiệm drone cung cấp kết nối Internet vào cuối năm nay, và Amazon với dự án Prime Air sử dụng drone để giao hàng.

Drone thương mại phải chờ qui định bay

Tại Trung Quốc, việc sử dụng drone cho mục đích thương mại đã là chuyện bình thường. Công ty chuyển phát nhanh lớn nhất Trung Quốc, SF Express, hiện giao hàng trăm bưu kiện mỗi ngày bằng drone và đang có kế hoạch tăng gấp đôi lượng hàng giao kiểu không vận, mở rộng hoạt động tới những vùng xa xôi hẻo lánh. Nhà bán lẻ Alibaba cũng đang thử nghiệm giao hàng bằng drone tại nước này.

Drone được phép bay thương mại tại nhiều quốc gia. Tuy nhiên sự phổ biến nhanh chóng của hình thức bay mới này lại làm nảy sinh một số vấn đề. Mới đây Thượng nghị viện Anh đã lập ra một ủy ban điều tra về việc sử dụng drone cho mục đích dân sự vì lo ngại về an toàn, an ninh không lưu và vi phạm tính riêng tư. Quốc hội Anh đang cân nhắc liệu có cần bổ sung những điều luật mới cho loại hình thiết bị bay không người lái hay không.

Còn tại Mỹ, Cục Hàng không Liên bang FAA từ lâu đã cho phép sử dụng UAV giải trí với điều kiện tuân thủ các biện pháp phòng ngừa an toàn thích hợp, thế nhưng các nhà sản xuất trong ngành công nghiệp nhiều năm nay vẫn ngóng FAA đưa ra những quy định cho sử dụng thương mại. Cuối cùng thì FAA cũng đã công bố dự luật sử dụng drone thương mại vào tháng 2 vừa qua, với những qui định gây nhiều tranh cãi.

Những người ủng hộ drone thương mại phản bác dự luật, cho rằng các quy định còn nhiều hạn chế. Chẳng hạn, drone sẽ phải bay vào ban ngày, độ cao dưới 500 feet (khoảng 152 mét), và trong tầm quan sát của người điều khiển. Điều kiện như vậy là không thực tế để triển khai dịch vụ giao hàng như dự tính của Amazon. Tuy nhiên, FAA sẽ tiếp nhận ý kiến rộng rãi từ công chúng để điều chỉnh các qui định. Dự kiến quá trình sẽ mất khoảng 2 năm.

Hiện tại, FAA cấp giấy phép miễn trừ cho việc sử dụng drone thương mại trong một số trường hợp đặc biệt để thử nghiệm. Tính tới tháng 3/2015 mới chỉ có hơn 50 công ty được cấp phép. Hàng trăm đơn xin phép còn nằm chờ FAA thông qua, bao gồm các chương trình thử nghiệm thương mại trên nhiều lĩnh vực, từ chụp ảnh trên không, quay phim cho các nhà sản xuất phim Hollywood và các nhà quảng cáo, cho đến giám sát mùa màng, kiểm tra hạ tầng giao thông, cứu hộ cứu nạn…

Trong khi đó, drone đang được sử dụng cho rất nhiều dịch vụ bay trái phép. Con số ước tính vào khoảng 2.000 đến 3.000 nhà khai thác bất hợp pháp, đại diện cho hoạt động kinh tế giá trị khoảng 200 - 350 triệu USD trên toàn nước Mỹ.

Tạo ra mô hình kinh doanh Drone

Khi nhà cung cấp drone hợp tác với doanh nghiệp thương mại trong các dự án thử nghiệm, họ sẽ phát triển các mô hình kinh doanh của mình.
Nhà cung cấp drone 3D Robotics (3DR) đang hợp tác với một số khách hàng hàng tiềm năng thử nghiệm drone. Mới đây, FAA đã cấp giấy phép miễn trừ đặc biệt cho tập đoàn đường sắt BNSF Railway sử dụng drone của 3DR để kiểm tra cơ sở hạ tầng đường sắt của mình. 3DR đang có tham vọng thiết lập nền tảng drone mở bằng cách tạo ra những thiết bị có khả năng tùy chỉnh thông qua các add-on phần cứng và các ứng dụng phần mềm dựa trên nguồn mở.

Nông nghiệp hứa hẹn sẽ là thị trường lớn cho drone. Một số công ty tư vấn nông nghiệp đang tìm cách ứng dụng drone để thu thập và phân tích dữ liệu nông nghiệp sao cho hiệu quả nhất nhằm giúp nông dân có được sự đầu tư tốt hơn cho mùa màng của họ.

“Drone như là dịch vụ” cũng có thể là một xu hướng cho các doanh nghiệp ứng dụng giải pháp. Có điều là, nếu nhà cung cấp dịch vụ drone điều khiển bay thì sẽ phải chịu trách nhiệm đáp ứng mọi quy định. Và việc lưu trữ dữ liệu trong máy chủ của nhà cung cấp sẽ giảm gánh nặng đầu tư cơ sở hạ tầng của khách hàng.

Một khi doanh nghiệp xem xét việc thu thập dữ liệu từ các cảm biến gắn trên drone đều phải xác định có sự ảnh hưởng tới cơ sở hạ tầng CNTT của mình, và cần cả giải pháp để biến dữ liệu thành hành động. Điều đó không chỉ đặt ra thách thức về lưu trữ mà còn đòi hỏi khả năng phân tích dữ liệu và có thể đưa ra quyết định. Vì thế “drone như là dịch vụ” sẽ phát triển và các nhà cung cấp drone đồng thời sẽ cung cấp dịch vụ đám mây để lưu trữ và phân tích dữ liệu thu thập bởi các drone của mình cho khách hàng.

Drone để thu thập dữ liệu

Drone đang nổi lên như một xu hướng công nghệ mới, nhưng điều quan trọng cần nhớ đây cũng chỉ là một phương thức để doanh nghiệp thu thập dữ liệu nhằm có cơ sở để đưa ra quyết định hợp lý hơn. Tuy nhiên, doanh nghiệp có thể không nhận thức được điều đó mà bị mê hoặc bởi thiết kế sành điệu, hay những tính năng hào nhoáng của những drone mới hoặc những hình ảnh trên không đẹp mắt mà chúng có thể ghi lại. Trên phương diện cung cấp thông tin, drone thực sự hữu ích khi cho phép doanh nghiệp đưa ra quyết định dựa trên dữ liệu mà nó thu thập được.